Si Hesus por a wak bo di un distancia, kico e lo pensa di bo bida

E forma cu nos ta pasa e periodo di Cuaresma a cambia. Hendenan riba 50 anja por corda con antes nos no tabata come nada dushi den Cuaresma.

Re-encuentro cu Hesus
Re-encuentro cu Hesus

E forma cu nos ta pasa e periodo di Cuaresma a cambia. Hendenan riba 50 anja por corda con antes nos no tabata come nada dushi den Cuaresma. Na scol nos tabata haja un potchi unda nos tabata warda tur cos te ora cu Cuaresma pasa nos ta come nan. Cuaresma tabata un periodo di kietud, pa hende por refleha riba bida, morto y resureccion di Hesus.
Awendia den Cuaresma tin tur sorto di actividad festivo y jen di desorden. Toch ainda tin hende cu ta mantene tradicion di nan mayornan y ta tuma Cuaresma como un periodo pa refleha riba bida. Y pakico no? Den e quietud di nos bida, den semana santa, ban pensa kico nos kier aporta pa un mundo mas felis. Si Hesus por a wak bo di un distancia, kico e lo pensa di bo bida?

Den e fin di siman druk aki, ban usa nos birtudnan. Cortesia, pasenshi, compashon,. Corda cu no ta den e ‘cosnan grandi’ e milagernan di bida ta sinta, pero den e milagernan chiquito cu nos ‘cada un’ por hasi tur dia…dor di lanta mainta y dedica nos bida na ‘sirbi’ bida, ta positivo, pidi despensa pa e foutnan y dolornan di pasado. Podise nos por juda crea un miho mayan, dor di crea un miho ‘awe’ den cada momento cu nos ta biba, cu nos ta existi…Y si Hesus por wak mi for di un caminda den e cuaresma aki, mi lo spera cu e lo ta satisfecho cu loke e ta mira.

Dia di Hende Muhe y e realidad tristo di hopi muhe rond mundo.

Muhe ta manda mundo? No, muhe ta carga mundo.

Dia di Hende Muhe y e realidad tristo di hopi muhe rond mundo.
Hende muhe, hopi biaha ta biba den scuridad pa otro por tin lus.

~ Muhe, sea progresivo, independiente, respetoso, saludable y safe…

Ainda ta bati, abusa y ignora keho di muhenan rond mundo. Muhenan grandi y mucha muhenan chikito! Y ainda no tin ni programanan di prevencion, ni di discushon, ni di castigo y tratamento cu ta iguala e danjo causa na e muhe y e mucha den hopi pais!

Tin hopi felicitacion y palabra bunita tur caminda den media. ‘Pabien hende muhe! Awe ta bo dia!’ Ki poco tur e palabranan bunita aki ta cubri e realidad di majoria hende muhe rond di mundo.

E hende muhe ainda ta e simbolo cu ta dorna un auto cu e homber kier cumpra.

Ainda e muhe ta carga majoria responsabilidad ora e tata dicidi di bandona e cas di famia.

Ainda e hende muhe ta esun cu ta traha mas di 10 ora tur dia pa por cria su famia den trabounan di limpiesa y den negoshinan. Ainda e ta esun cu no por scoge pa traha menos ora pasobra cu placa no ta jega y no tin ley cu ta proteg’e.

Ainda e muhe ta esun cu nan ta wak como culpable ora e yiunan bay den mal caminda. Ke hubo di e tata cu ta cana rond como si fuera e no tin parti den e mucha cu e la juda pone na mundo?

Muhe, sea progresivo, independiente, respetoso, saludable y safe
Muhe, sea progresivo, independiente, respetoso, saludable y safe

Muhe ta manda mundo? No, muhe ta carga mundo. Mundo por juda e hende muhe ora ta dun’e su balor berdadero. Asina e por bira un muhe progresivo, independiente, respetoso, saludable y safe. Y por scoge e mundo ideal pa esunnan cu ta sigui’é.

60 y no regrets

Y di paden tin un stem cu ta bisa mi ‘Lo miho ainda tin cu bini.’ Y di esey mi tin sigur.

ingrid 60
ingrid 60

Un bon amigo a jega di bisa mi cu nos ta biba bida cu bista den futuro y nos ta compronde bida mirando atras. Pa mi, esaki ta sinti manera hopi berdad.
Sesenta anja tabata parse mi hopi bieuw tempo mi tabatin 20-30 anja. Awor cu mi a jeg’e, mi ta sinti mi sigur di mi mes y e escogencianan cu mi a hasi. Escogencianan a base di e libertad cu mi ta sinti. Libertad di wak atras riba mi bida y bisa mi mes ‘den cada situacion mi a hasi lo miho cu mi tabata por, bou di e circumstancianan cu mi tabata aden.’

E dushi di 60 ta cu mi por afford pa no tin pura, mi no tin mester di ansha mas. Mi a pone mi marcanan di pia y e pianan lo sigi cana nan propio caminda. Ki luho, porfin mi por permiti mi mes e luho pa ‘Tuma Tempo.’
Como hende, hopi biaha nos ta puntra nos mes, si nos a hasi e miho. Ami ta kere cu si. Nos por hasi solamente nos best. Pasobra nos no por scoge pa otronan, ni cuanto nos ta stima nan. A lo largo di bida mi a sinja pa laga hopi di mi sonjonan cay, mescos cu mi idealnan, pasobra hopi cos no ta den mi man. Mi mester a sinja laga bay y wak cosnan bay robes, mientras cu mi sa cu por a bay otro.

Mi a gradici pa mi logronan, ora mi a sinti cu mi por a hasi un diferencia den mi mesun bida, pero tambe di otronan. Dunando hopi di mi mes pa logra un pais, un mundo miho y metanan grandi, mi a sinja mas y mas cu e felicidad mas grandi tin ora ta den cosnan asina chikito manera un hende cu ta duna mi un brasa, pasobra e palabranan cu mi a bisa of scirbi a jud’e den su bida.
Of un mucha chikito cu ta corda e cosnan creativo cu nos a traha hunto, te hasta ora nan a bira mucha grandi caba.

Tambe mi a mira hopi oportunidadnan pasa bay, pa mi mes y pa otronan, talentonan cu nunca a florece. Bida ta escogencia. Mi a mira alegria y inhusticia, gratitud y envidia, inspiracion y weganan di poder.
Mi a admira e bunitesa di creacion y e danjo di mannan humano. Y mirando bek, mi a haja semper loke mi a pidi, conciente of inconcientemente. Maske no semper mi a realisa esey na e momento cu mi tabata ‘eynan’.

Mi ta corda cu desde un edad hopi jong mi a pone dos meta den mi bida. E prome ta cu mi kier laga atras un mundo miho cu mi a haja, pasobra mi kier pa mi yiu- y nietonan tambe tin un habitat pa nan biba. Di dos ta cu dia mi jega na fin di e caminata humano, mi por bisa mi mes cu tabata bale la pena pa biba.

Mi no sa si mi a logra e prome meta. Mi no ta hopi contento di e mundo cu nos ta bibando aden actualmente. Mucho guera, mucho violencia, mucho descordia, pero mi tin speransa riba un majan cu lo surgi un dia cu ta miho cu su ayera. Mi por bisa solamente cu mi a hasi mi best y mescos cu ami, mi a topa hopi otro hende cu ta hasiendo mescos y cu ta un inspiracion pa mi.

Asina mi ta jega na e di dos meta. Y mi conclushon ta ainda cu mi a biba un bida cu ta bale la pena. Pa mi mes, sin cu mi mester di e balorisacion di otro hende. Nos cada un tin nos balornan interno y esaki ta diferente pa cada un. Den mi opinion nos lo tin pas dia nos acepta esaki como berdad universal.

Mi ta agradecido na e projecto cu mas a marca mi bida ‘Comprondiendo Bida’ cu a start manera un experimento y a bira mi companjero fiel pa casi mita di e anjanan mi tras. A lo largo di tempo ‘Comprondiendo Bida’ a bira mi caminata y buskeda di contestanan di bida cu mi a comparti cu un publico mas grandi. Un proceso cu nunca ta caba. Cada stap lo hiba na e proximo y podise ta asina bida ta intenciona di ta. Un proceso, sin expectativa, ni lucro, ni luho. Un proceso cu ta hiba cada un di nos na nos mes. E esencia di ken nos ta…

Mi lo sigi hasi mi best, pero mas cu tur cos, sigi gosa cada minuut di mi caminata riba e planeta aki. Y di paden tin un stem cu ta bisa mi ‘Lo miho ainda tin cu bini.’ Y di esey mi tin sigur. Mi ta agradecido na Bida pa cada experencia, su dushi y su zuur. Nan a sinja mi pa aprecia y balora e persona principal den e storia di mi bida, esta ‘mi mes’.

Mi a sinja cu mundo ta sigi lora toch. Cu mi of sin mi.
Porfin mi a compronde e berdad grandi cu como hende, nos ta asina insignificante compara cu e Universo cu no tin fin.
Dushi! Mi tin mas tempo awo, pa mi mes, esta un luho asina balioso.
Esta dushi bida ta!

Mi ta o.k., abo tambe!

Derecho di mucha ta cuminsa ora pone su famia central

derecho di mucha ta cuminsa ora pone su famia central
derecho di mucha ta cuminsa ora pone su famia central

Un gran parti di violencia ta keda scondi. Muchanan tin miedo di papia pa miedo di straf. Pa elimina abuso di mucha y garantisa respet pa e derecho di mucha ta primordial pa pone su famia central. Ta primordial pa garantisa e condicionnan necesario pa e mucha por lanta den un ambiente sano y jena cu inspiracion y amor genuino.

E ta cuminsa cu concientisacion cu abuso den cualkier forma ta crea heridanan permanente. Pa e motibo aki mester percura pa abuso NUNCA tuma lugar. Educacion y informacion cu ta jega na e curason ta e unico cos cu por stop abuso di mucha.

Podise tin un les den e Ayo na Rio Grande

Nos herencia cultural ta hasi nos conciente di nos cultura y nos historia. Pesey ta importante pa nos cuida y preserva nan.

Recuerdo di un cas
Recuerdo di un cas

~ Rio Grande, den ora di dolor nos ta realisa hopi cosnan di balor.

Bibando den un comunidad den movecion continuo, nos tin di acepta cu e unico cos sigur den bida ta cambio. Completamente berdad! Pero, nos por acepta tambe cu nos historia a hasi nos loke nos ta awe. Tin cosnan cu ta caracterisa un pueblo. Cosnan cu ta hasi un pueblo sinti orgujoso di nan mes y nan ancestronan.

Awo nos sa cu un di e cosnan aki ta e edificio di Rio Grande na Noord. Ora a haja sa cu a basha e edificio di Rio Grande abou sentimentonan emocional a domina riba nos isla. Sentimentonan di rabia, tristesa,cuestionamente, di no por kere.

Nos a haja sa tambe cu eigenlijk no tin un ley cu por evita cu edificionan historico por bay perdi na un forma cruel asina. E boet di 1000 florin cu ta duna pa destrui edificionan historico lo no stroba niun inversionista cu hopi placa pa no basha un edificio abou.

Rio Grande tin mas di 120 anja
Rio Grande tin mas di 120 anja

Tin reglanan estricto pa protega naturalesa den Parke Arikok. Dicon no tin reglanan mes estricto pa protega nos herencia cultural? Pa paisnan riba e lista di herencia cultural mundial esaki ta un honor y un punto strategico den mercadeo di nan pais como destinacion turistico. Herencia cultural ta e palabra cu ta describi e monumentonan historico, objetonan arceologico, archivonan y documentonan di un pais y su ciudad y paisahenan. Den hopi pais esaki ta regla pa ley y supervisa pa profesionalnan den e materia. Nos herencia cultural ta hasi nos conciente di nos cultura y nos historia. Pesey ta importante pa nos cuida y preserva nan.

Si ta berdad cu gobierno, e instancianan concerni y e donjo nobo tabatin asina hopi aprecio y balor pa e edificio di Rio Grande, anto nos por puntra nos mes si no tabatin un otro manera pa a jega na un solucion unda tur partido involvi por a haja nan mes?
Por a comunica miho?
Instancianan concerni por a duna mas prioridad na e caso aki?
Bibando den un comunidad unda mas y mas nos ta perdiendo nos identidad como Aruba y Arubiano, lo jega un dia unda di berdad nos ta bisa “A jega ora pa proteha loke ta di nos y di nos ancestronan?”

Un 'Ayo' na Rio Grande
Un ‘Ayo’ na Rio Grande

Nos lo no haja Rio Grande nunca mas bek manera e tabata cu su material di construccion, su historia, su energia, recuerdo y memorianan. Pero podise, djis podise nos por sinja un les di e sabor amargo aki?

Un mucha cu ta planta berdura, ta come berdura

Un mucha cu ta planta berdura, ta come berdura

dia di cuminda
Un mucha cu ta planta berdura, ta come berdura

Come fruta y berdura ta bon pa tur hende. Nan ta duna nos salud y nan ta juda preveni malesa. Gusta come fruta y berdura ta cuminsa di chiquito. Muchanan ta sinja gusta loke e ta come na cas. Esaki hopi biaha tin di hasi cu loke e major(nan) ta gusta. Den caso cu e major no tin e custumber di come fruta y berdura, tin chens cu e lo no cumpra esaki pa su yiunan tampoco. Ta conoci tambe cu ora hendenan ta biba y come saludabel esaki ta baha e gastonan cu mester hinca den salud publico.

Podise mucho biaha nos sa tende ‘Mi no por cumpra berdura cu fruta, pasobra e ta sali hopi caro’. Di otro banda tin ora e mesun majornan aki ta saca placa pa alcohol, panja, cumpra number y diberticion cu ta sali hopi mas caro.

Ta importante pa majornan realisa cu temponan a cambia. Tin hopi mas malesa cu ta circula. Custumbernan di come y bebe a cambia. Sucu, vet y salo a drenta nos famia y nos bida. Den circulonan di ciencia di salud y medicina ta menciona sucu, vet y salo como e peligernan mas grandi pa e ser humano.

E ora, podise a bira tempo pa nos cuminsa tuma fruta y berdura na serio y sinja nos yiunan di chiquito pa planta nan y come nan. Nan ta bisa cu loke nos hinca den nos curpa nos ta haja bek den nos calidad di bida.

Pakico abo ta scoge?

Pakico papia cu bo yiu tocante educacion sexual

mama y yiu
Ta conoci cu hopi major no sa con papia tocante sexualidad cu nan jiu desde chikito. Esaki ta causa cu e mucha mes por bay experimenta y por cay den man robes. Bo tabata sa cu e mucha muhe cu a haja jiu na edad mas jong na mundo tabatin 5 anja? E tabata biba na Peru.

Hopi biaha majornan ta kere cu si nan papia cu nan jiu tocante sexualidad, nan ta stimula e mucha pa hasi sex. Nan ta lubida cu nos ta biba den un mundo hopi habri y nan por haja informacion tur caminda. Stima bo jiu, sinj’e pa balora su mes, balora su curpa. Sinj’e pa discubri su talento y desaroj’e. Sea abo e miho ehempel pa bo jiu. Exito!

Morto, beyesa den tristesa

semper nos lo t’ey pa otro, specialmente den tristesa, ora cu mas bo tin mester.

Dedica na Jason Halley cu a bay mucho tempran.
Dedica na Jason Halley cu a bay mucho tempran.

Un hende cu nos a stima a bay laga nos. Nos curpa y alma ta sinti asina hopi dolor. Musica ta zona. E palabranan di e canticanan ta kibra nos curason un tiki mas.

Y toch, consuelo nos ta haja, ora grandi y chikito, di tur color, clase y postura ta uni cu nos. Den un momento cu mas nos mester di un brasa, un sunchi, un palabra, un lagrima. Recuerdonan mutuo. Nan ta e chispa di lus den nos momentonan asina scur.

Y ami, sinta den meymey di misa y di un distancia ta observa e escenario aki. Conciencia ta nace con tin ora dolor ta uni asina hopi cu amor y beyesa. Y mi ta pensa. Cuanto tempo mi no a echt combersa cu e famia aki mas. Bida ta bay asina pura.

Nos yiunan a lanta hunto for di kleuterschool. Nan a hunga hunto, den mondi di santa Cruz, hari, hasi coy mala mucha y pasa pret.

Mi ta despedi y maske e no ta mi yiu, e ta parti di historia di mi yiunan. Ta manera cu e ta hiba un parti di mi cu n’e. Mi curason ta kibra, brasando su mama y tata nos ta jora hunto. Nos ta jora pa Jason, cu a bay mucho jong. Y mi ta sinti cu un parti di mi bida tambe a bay, pero un recuerdo t’ey cu semper lo keda bibo den mi curason. Y mi ta realisa con dushi hende ta biba riba e baranca stima aki, pasobra di un forma of otro semper nos lo t’ey pa otro, specialmente den tristesa, ora cu mas bo tin mester.

~ Dedica na Jason Halley, cu a bay mucho jong y su famia y amigonan y na amor eterno pa nos yiunan cu semper lo keda bibo den nos curason.

Momento pa cambio

cambio
cambio

Awe ta un otro dialuna, comienso di siman. Felis siman!

Scirbi pa bo mes riba un pida papel of den un schrift kico ta e 3 cosnan cu bo lo kier cambia den bo bida e siman aki. Tres cos so! E ora bo por corda nan miho!

1……..
2……..
3……..

Diabierna awo, bo ta scirbi kico bo a logra.

Pensa un rato:
1. Con mi ta sinti awo?
2. Kico mi ta sinti? E tabata dificil? Facil?
3. Sinti bo mes en todo caso orgujoso si bo logra!
4. Otro siman hasi mesun ehercicio.
5. Wak con bo bida ta cambiando y cada biaha ta bira mas dushi.
6. Bo lo ripara cu no abo so, pero mas hende y situacionnan rond di bo ta cambiando. Great,no!

Si bo ta desea, bo por manda nos bo reaccion y experencia. Si bo ta duna nos permiso, nos ta comparti’e na un forma anonimo riba e pagina di Facebook di Comprondiendo Bida. Danki di awo caba pa bo reaccion!

Exito! Esey ta bida! Cambiando semper! Felicidad!