Pensamento pa awe ‘Cuido pa nos grandinan cerca di nan cas’

Bira grandi por ta un periodo di gracia, yena cu alegria. Pa otro hende e por bin cu hopi soledad, dolor, berguensa y duda.

cuida nos grandinan cerca di nan cas
cuida nos grandinan cerca di nan cas

Nos tur tin un famia, conoci of bisinja cu ta birando grandi y no tin niun hende pa cuida nan. Na anja 1988 mi a bay un conferencia di un luna na Suecia y di e tempo aki nan a usa e siguiente modelo. Ta traha a base di e barionan. Ta duna training na personanan interesa pa cuida e grandinan, mescos cu bo lo trata bo famia cu bo ta stima.

Nan mester ta dedica y cu amor pa e trabou cu nan ta hasi. E ciudadonan di e grandinan ta prepara pa atende cu e situacionnan hopi sensitivo cu ta bin cu e proceso di bira grandi. Bira grandi por ta un periodo di gracia, yena cu alegria. Bira grandi por bin tin ora cu hopi soledad, dolor, berguensa y duda. Incontinencia, perdida di memoria, demencia, cuido den e ultimo fase di bida (cuido paliativo), cuido di herida y uso di medicamento.

Ta posibel cu e partidonan politico por paga atencion na un structura asina? Nos famianan a cambia. Por ta e yiu of familiarnan ta biba leu di otro of den otro pais. Por ta cu e famianan mes ta den problema financiero y no tin pa yuda. Pero tin hopi structura cu por pensa unda cada gremio y personanan involvi ta duna un contribucion pa hasi e cuido aki asesibel y pagabel.

Finalmente ta e grandinan aki a cuida nan yiunan y a traha pa nos por tin un bida y un pais awe.

Ingrid Werleman

pensamento pa awe ‘Sea bo mes’

Un hende cu ta getrain pa discubri e cualidadnan autentico den un hende, lo sa di biaha ‘ken ta’ y ‘ken no ta.’

sea bo propio heroe
sea bo propio heroe

‘Sea bo mes’

Sea bo mes, con facil of dificil esaki ta? Ora nos papia di ‘Sea bo mes’ nos ta papia di bo autencidad. Loke di bo ta destaca como cualidad y personalidad. Pa bo haja sa esaki ta importante pa di chikito esunnan cerca di bo, mira bo como un ser cu mester discubri bida ainda. Pues cu bo mester di inspiracion, amor, cuido, pero tambe disciplina y orden y hopi guia. Guia cu ta pone bo mira mundo como un lugar unda bo ta safe y cu ta yuda nos discubri y scoge na un forma conciente, dor di duna tempo, atencion y informacion na nos. Esaki ta educacion conciente y balioso.
Una bes bo bira grandi, hendenan cu topa bo, lo discubri bo autencidad. Y esaki ta un punto cu por yuda bo pa logra bo metanan di bida. Bo no mester ataca otro pa bo luci. Bo grandesa lo luci atrabes di bo birtudnan y bo vishon riba bida. Esakinan ta cualidadnan di un hende madura. Loke hopi biaha ta busca den diferente funcionnan.
Un hende autentico ta para pa su opinion y no tin miedo di expres’e. Importante si ta, e forma con bo ta expresa bo opinion. E no mester ta a base di kibra un otro, pero pa comparti loke bo ta haja cu ta importante y pakico. Un hende cu ta getrain pa discubri e cualidadnan autentico den un hende, lo sa di biaha ‘ken ta’ y ‘ken no ta.’
Sinja bo yiu y otro mucha cu bo conoce con pa ta su mes, dor di ta e miho ehempel pa nan. Exito!

Pensamento pa awe ‘Bo ta kere cu bo tin tur tempo’

Tur loke bo no regla na tempo lo persigi bo un dia. Y esaki por tuma bo hopi mas tempo pa drecha e asunto bek.

E problema ta cu bo ta kere cu bo tin tempo
E problema ta cu bo ta kere cu bo tin tempo

Tin hende ta bisa cu bo tin cu biba bida sin pensa riba majan.Bida ta sinja nos cu esaki no ta berdad. Tur loke bo no regla na tempo lo persigi bo un dia. Y esaki por tuma bo hopi mas tempo pa drecha e asunto bek.

Nos ta biba den un periodo cu tur cos ta bira mas complica cada dia. Di otro banda e forma di educa na cas y scol no semper a cambia. Nos comunidad y sistema di biba riba un isla chiquito no semper ta stimula bo pa pone tambe orden y disiplina den bida for di un edad jong. Y estudio ta mustra cu e prome 6 anjanan di un mucha pa gran parti ta set su norma y balornan y karakter cu ta bira su guia. Loke un mucha no sinja na chikito, e lo no usa na grandi. A menos cu e ta un hende hopi conciente. Dicon? Simpel, paso e no sa. Niun hende a bis’e. Ban inverti mas den lanta muchanan sabi y felis pa asina nan bira ciudadanonan responsabel y comprometi cu nan comunidad y mundo. Ban Tuma Tempo!

60 y no regrets

Y di paden tin un stem cu ta bisa mi ‘Lo miho ainda tin cu bini.’ Y di esey mi tin sigur.

ingrid 60
ingrid 60

Un bon amigo a jega di bisa mi cu nos ta biba bida cu bista den futuro y nos ta compronde bida mirando atras. Pa mi, esaki ta sinti manera hopi berdad.
Sesenta anja tabata parse mi hopi bieuw tempo mi tabatin 20-30 anja. Awor cu mi a jeg’e, mi ta sinti mi sigur di mi mes y e escogencianan cu mi a hasi. Escogencianan a base di e libertad cu mi ta sinti. Libertad di wak atras riba mi bida y bisa mi mes ‘den cada situacion mi a hasi lo miho cu mi tabata por, bou di e circumstancianan cu mi tabata aden.’

E dushi di 60 ta cu mi por afford pa no tin pura, mi no tin mester di ansha mas. Mi a pone mi marcanan di pia y e pianan lo sigi cana nan propio caminda. Ki luho, porfin mi por permiti mi mes e luho pa ‘Tuma Tempo.’
Como hende, hopi biaha nos ta puntra nos mes, si nos a hasi e miho. Ami ta kere cu si. Nos por hasi solamente nos best. Pasobra nos no por scoge pa otronan, ni cuanto nos ta stima nan. A lo largo di bida mi a sinja pa laga hopi di mi sonjonan cay, mescos cu mi idealnan, pasobra hopi cos no ta den mi man. Mi mester a sinja laga bay y wak cosnan bay robes, mientras cu mi sa cu por a bay otro.

Mi a gradici pa mi logronan, ora mi a sinti cu mi por a hasi un diferencia den mi mesun bida, pero tambe di otronan. Dunando hopi di mi mes pa logra un pais, un mundo miho y metanan grandi, mi a sinja mas y mas cu e felicidad mas grandi tin ora ta den cosnan asina chikito manera un hende cu ta duna mi un brasa, pasobra e palabranan cu mi a bisa of scirbi a jud’e den su bida.
Of un mucha chikito cu ta corda e cosnan creativo cu nos a traha hunto, te hasta ora nan a bira mucha grandi caba.

Tambe mi a mira hopi oportunidadnan pasa bay, pa mi mes y pa otronan, talentonan cu nunca a florece. Bida ta escogencia. Mi a mira alegria y inhusticia, gratitud y envidia, inspiracion y weganan di poder.
Mi a admira e bunitesa di creacion y e danjo di mannan humano. Y mirando bek, mi a haja semper loke mi a pidi, conciente of inconcientemente. Maske no semper mi a realisa esey na e momento cu mi tabata ‘eynan’.

Mi ta corda cu desde un edad hopi jong mi a pone dos meta den mi bida. E prome ta cu mi kier laga atras un mundo miho cu mi a haja, pasobra mi kier pa mi yiu- y nietonan tambe tin un habitat pa nan biba. Di dos ta cu dia mi jega na fin di e caminata humano, mi por bisa mi mes cu tabata bale la pena pa biba.

Mi no sa si mi a logra e prome meta. Mi no ta hopi contento di e mundo cu nos ta bibando aden actualmente. Mucho guera, mucho violencia, mucho descordia, pero mi tin speransa riba un majan cu lo surgi un dia cu ta miho cu su ayera. Mi por bisa solamente cu mi a hasi mi best y mescos cu ami, mi a topa hopi otro hende cu ta hasiendo mescos y cu ta un inspiracion pa mi.

Asina mi ta jega na e di dos meta. Y mi conclushon ta ainda cu mi a biba un bida cu ta bale la pena. Pa mi mes, sin cu mi mester di e balorisacion di otro hende. Nos cada un tin nos balornan interno y esaki ta diferente pa cada un. Den mi opinion nos lo tin pas dia nos acepta esaki como berdad universal.

Mi ta agradecido na e projecto cu mas a marca mi bida ‘Comprondiendo Bida’ cu a start manera un experimento y a bira mi companjero fiel pa casi mita di e anjanan mi tras. A lo largo di tempo ‘Comprondiendo Bida’ a bira mi caminata y buskeda di contestanan di bida cu mi a comparti cu un publico mas grandi. Un proceso cu nunca ta caba. Cada stap lo hiba na e proximo y podise ta asina bida ta intenciona di ta. Un proceso, sin expectativa, ni lucro, ni luho. Un proceso cu ta hiba cada un di nos na nos mes. E esencia di ken nos ta…

Mi lo sigi hasi mi best, pero mas cu tur cos, sigi gosa cada minuut di mi caminata riba e planeta aki. Y di paden tin un stem cu ta bisa mi ‘Lo miho ainda tin cu bini.’ Y di esey mi tin sigur. Mi ta agradecido na Bida pa cada experencia, su dushi y su zuur. Nan a sinja mi pa aprecia y balora e persona principal den e storia di mi bida, esta ‘mi mes’.

Mi a sinja cu mundo ta sigi lora toch. Cu mi of sin mi.
Porfin mi a compronde e berdad grandi cu como hende, nos ta asina insignificante compara cu e Universo cu no tin fin.
Dushi! Mi tin mas tempo awo, pa mi mes, esta un luho asina balioso.
Esta dushi bida ta!

Mi ta o.k., abo tambe!

Nos cultura  di silencio

Poco poco mi ta sak bay den e mundo di sonjo…
Yen di pura mi mal sonjonan ta sali for di mi subconciencia…

e futuro den bo man
e futuro den bo man

Dushi asina e biento pasat ta zoya mi y manda mi leu…

Relaja den mi hamaca den cunucu…

Poco poco mi ta sak bay den e mundo di sonjo…

Yen di pura mi mal sonjonan ta sali for di mi subconciencia…

 Nan ta manifesta nan mes manera mannan cu kier choca mi…

 Mi kier grita, pero mi no tin stem…

 Mi  espiritu ta protesta…

Mescos cu bo espiritu, Aruba chiquito…bo alma ta sclama…

Mi no kier mas…mi no por mas…

Pero…mi no mag di papia…y abo tampoco…

Ansha…miedo di represaya…restonan colonial…

No ta importa ki bo sa, pero ken bo conoce…

Nan ta papia jen di cos riba mi, pero nan no ta bisa ami nada…

Cultura di silencio…

Diripente…silencio mortal…

Lanta mi for di sonjo…

Pura, pura lihe…

Mi wowonan ta habri atrobe…

E solo ta sali…

Mi mal sonjonan…

Nan ta smelt bay…

E solo ta sali…

E solo ta sali…

E solo ta sali…

Ingrid Werleman 2009

Tempo di ayera

Bay suave, mi yiu. Bida tin hopi ainda pa biba

tempo di ayera
tempo di ayera

Tempo di ayera

 Tin ora mi tin hopi gana di bolbe den e tempo

 Unda bida tabata hopi mas facil

 Mas trankilo

 Menos complica

 Bay suave, ruman

 Bida tin hopi faceta

 Hopi kronkel

 Hopi beyesa

 Hopi bunitesa

 Hopi di nos cada un

 Cu hunto ta forma

 E net di existencia

Bay suave

 Mi yiu

Bida tin hopi ainda

Pa biba

~ ingrid werleman, 2014

Ruben y Julian, angelitonan di ken nos por sinja lesnan balioso pa juda muchanan na mundo.

Ruben y Julian
Ruben y Julian

‘Mi ta sigur cu nos por sinja algo di situacionnan tragico. Mi ta sigur cu no ta necesario cu muchanan mester muri pa causa di negligencia di instancianan cu lo mester tin bienestar di mucha na prome lugar’.

Ruben (9) y Julian (7), e morto di e rumannan aki a conmove Hulanda y mas aja di e fronteranan di e pais. Gruponan di boluntario mas grandi cu nunca a duna nan tempo cu e speransa pa haja e muchanan ainda na bida. 19 di mei ta haja e curpanan sin bida den awa. Una bes morto cay, ta mucho laat pa nos wak atras. Y ora nos bay investiga e judansa cu a pidi y no a haja, nos ta lamenta. For di investigacion a sali afor cu desde 2009, e instancia ‘Advies- en Meldpunt Kindermishandeling’ a constata cu e disunion entre e majornan ta causa violencia mental cerca e muchanan. Despues di divorcio esaki a bira tambe violencia fisico. Y toch hopi biaha a conclui cu e kehonan di e mama no tabata ’asina serio’. Na april 2013 esaki no a cambia. Den e 4 anjanan aki 10 instancia tabata involvi den e caso. Tabata referi e mama di un instancia pa otro. Y finalmente ora a dicidi di tuma pasonan drastico pa e seguridad di e 2 rumannan, e tata a comete suicidio riba e dia cu e mester a presenta pa discuti e pasonan cu lo bay tuma. E muchanan tabata bou su custodia e dia aki.

Ta surgi e pregunta cerca mi si instancianan cu t’ey pa duna asistencia social traha un tiki mas cu nan curason y menos cu nan cabes, e resultado por tabata diferente? …Kizas! Nos por sinja algo pa preveni mortonan inecesario?

Maske mi no ta trahando ya pa hopi anja den trabou social institucional, semper mi a keda hasi trabou social boluntario cerca hendenan cu bati na mi porta pa judansa. Pesey mi ta haja jammer cu no solamente na Hulanda, pero tambe na Aruba tin storianan con instancianan oficial no semper ta comunica suficiente profundo pa jega na un situacion cu ta beneficioso pa tur partido. Lastima cu hopi biaha ainda ta warda te ora un situacion escala pa enterveni. Na Aruba tin majornan cu a acudi pa judansa na instancianan oficial y ta haja como contesta cu mientras un mucha no ta problematico of hasi algo contra ley, e no ta bin na remarca pa judansa. Of mescos den caso di e rumannan aki no ta considera e keho basta serio. Mi ta corda mi contacto cu instancianan social pa asuntonan legal di familiarnan den pasado tabata uno amargo, sin atencion pa kico ta e interes di e muchanan involvi. Esaki no a cambia mucho si mi tende algun storia den e temponan aki. Na Aruba poco biaha hende ta sali pafo cu nan experencia, pasobra nan tin miedo di represaja.

Mi sa cu nos ta bibando den un tempo di crisis, pero ta importante pa nos pone mas atencion na e peligernan cu muchanan ta core dor di no haja e judansa adecuado. Hajando guia adecuado nos muchanan por florece tambe paso nan sa con pa sobresali  maske nan ta biba den famia cu problemanan moderno.  Si muchanan ta central di berdad, lo percura pa nan haja e miho cuido cu nan merece segun e decreto di derechonan di mucha. E derecho pa por crese sano y contento. (Derecho nr. 2: Oportunidad pa por desaroya optimalmente riba tereno cognitivo, fisico y social-emocional.)

Si nos muchanan ta na prome lugar, podise Ruben y Julian ainda lo tabata bibo. Cu Dios tuma nan den su Reino como angelitonan di ken nos por sinja lesnan balioso pa juda otro muchanan na mundo.

Pa mas info di e caso di Ruben y Julian, lesa:

http://www.nrc.nl/nieuws/2013/05/19/reconstructie-nrc-veiligheid-ruben-en-julian-al-vier-jaar-in-het-geding/

2013, silencio

Bida ta sigi, con e ta sigi, nos cada un por pensa ariba den ratonan di silencio… felis 2013 di Comprondiendo Bida

marcanan di pia
marcanan di pia

Silencio

Dushi

Espacio

Pensamento ta nace

Accion ta sigi’e

Pashon ta haja forma

Bida ta sigi

Biba E Bida

Sin danja otro

Duna un man

Na bo ruman

~ Ingrid werleman

Jan 1, 2013

Pasco, Anja Nobo y Abo Nobo

“Ora bo ta contento pa ta simplemente bo mes y no compara bo, ni competi cu otro hende, tur hende lo respeta bo.” ~ Lao Tzu.
Ki pensamento mas bunita riba bida. Ta bon pa busca nos forma pa duna contenido personal na e pensamento Lao Tzu den nos bida. Asina nos por drenta un anja nobo trahando cu loke ta motiva nos di paden.

Pasco, Anja Nobo y Abo Nobo
Angel di Amor y Pas

“Ora bo ta contento pa ta simplemente bo mes y no compara bo, ni competi cu otro hende, tur hende lo respeta bo.” ~ Lao Tzu. 

Ki pensamento mas bunita riba bida. Mi a top’e riba un pagina di Facebook di un amiga y a copi’e. Ki bunita ta pa disfruta di bida den e forma cu e ta manifesta su mes. Cada un di nos ta hasi esaki na su propio manera. Y esaki ta oke. Finalmente cada un di nos ta e personahe principal den su propio bida. Nos cada un ta perlanan cu ta cana riba planeta Tera y nos por complementa otro y asina hasi algo bunita di bida. Lo ta balioso si nos por realisa esaki mas tanto.

Ta bon pa busca nos forma pa duna contenido personal na e pensamento Lao Tzu den nos bida. Asina nos por drenta un anja nobo trahando cu loke ta motiva nos di paden.

Bo por sinti bo mes bon di ta exactamente e hende cu bo kier ta, sin cu bo mester competi of compara bo mes cu otro hende. Sin cu bo mester ataca otro hende.

Hasi cosnan y projectonan cu bo ta kere aden. Ora nos wak bek, hopi biaha esakinan ta e periodo y projectonan mas leuk di nos bida. Corda cu nos tur ta perlanan cu ta cana rond riba planeta Tera. Cu e meta uni pa laga atras un mundo mas felis cu nos a haja.

Y pa caba un otro pensamento. Esaki ta di Rumi, un di mi escritornan favorito.

…Si e lus ta den bo curason… e lo haja su caminda pa cas ~ Rumi

Cu carinjo y pas…Ingrid

 

 

In de stilte van het leven

Ik heb even de tijd nodig om weer in de essentie van mijn eigen spirit te kruipen. Mezelf ‘zijn’. Schrijven is mijn manier om dit te doen. Delen van wat ik schrijf is mijn manier om misschien wel anderen in hun eigen denkproces te steunen. Is het zo, dan ben je welkom in mijn wereld.

 

stilte
stilte

17 – 12 :Ik vraag me af waarom ik altijd aan mijn moeder denk als ik in de pijnzone ben. Misschien omdat ze vanuit de dimensie in de niet-fysieke wereld waarin ze nu leeft mij kan helpen met het verwerken van mijn pijn.

19-12: Even dieper gaan. Nog een laagje dieper en begrijpen waarom dingen in je leven gebeuren. Kijken wat mijn eigen onbewuste aan bijdraagt vanuit mijn levenservaringen. Soms stinken er een heleboel dingen om je heen. En dan op dat moment ontdek je tevens de schoonheid van de mensen die je omringen en die om je geven.

Soms gaat alles terug naar momenten van vroeger. Inprentingen die je onbewust vertellen dat je geen recht hebt op geluk, omdat je nare ervaringen hebt van vroeger. Dingen die je steeds onbewust terugvoeren naar die momenten en ergens een celletje doen piepen. ‘Kijk uit, er loert gevaar. De wereld is een lijdenspoel.’

Ik weet nu beter. Nu even die onderbewuste het zwijgen opleggen. En weten, ik verdien al het goede in het leven. Ik verdien geluk, omdat dat mijn geboorterecht is als kind van de schepping en onze menselijke evolutie. Als we nou allemaal zo denken, komen we er wel. Simpelweg, omdat we een ander geen pijn hoeven te geven om ons goed te voelen.

20 -12 Ik heb even de stilte nodig om stil te staan en te voelen en ook om niet te voelen. Om alleen maar daar te zijn en de gekte van de wereld aan me voorbij te laten gaan.

Ik heb even de tijd nodig om weer in de essentie van mijn eigen spirit te kruipen. Mezelf ‘zijn’.

Schrijven is mijn manier om dit te doen. Delen van wat ik schrijf is mijn manier om misschien wel anderen in hun eigen denkproces te steunen. Is het zo, dan ben je welkom in mijn wereld.

Ingrid Werleman