Kada mucha tin su nochi

E poesianan di Karen D. Russel de Corrales ta manera un brisa suave di mainta. Nan ta bisa berdadnan grandi cu un suavidad cu ta transforma.

Karen D. Russel
Karen D. Russel de Corrales 

Den e nochi di deskanso, un mucha ta drumi

ta soña soño bunita di hubentut

yen di speransa di rikesa i salú

Den e nochi di tristesa un otro mucha ta pensando

Ta sintié será den trampa di skuridat

sin su preguntanan wordu kontestá dor di soledat

Den e nochi di flakesa un stoma ta gruña

e mucha ei na otro banda di nos mundu

No por drumi debi na hamber profundo

Den su anochi di desesperashon, no ta su stoma so:

e mucha ta hambrá tambe pa pas

pa inosensia, pa edukashon y pa amor den su kas

Den e nochi di speransa, mara nos mucha por tin fe;

ku no tin awe nochi so, i ku su preguntanan

tur lo wòrdu kontestá ora lus sali mañan

1994 Karen D. Russel de Corrales

http://www.kdrdecorrales.com/

MH17 y e dianan cu mundo a para keto den dolor mutuo.

E dolor di e perdida di e hende stima expresa den asina tanto forma, unda rasa, pensamento y religionnan ta topa otro den harmonia

In memoriam MH 17 - Schiphol
In memoriam victimanan di vuelo MH 17 na Schiphol

Durante un bishita na Schiphol e siman aki, mi a bishita e hal unda ta recorda e victimanan di e avion MH17 di Malaysia Airlines. Pasaheronan cada un cu nan destinacion y motibo diferente pa ta riba e buelo ey. Alegria pa bay cu vakantie of pa bishita famia of conoci, reto nobo of bay un conferencia. Diferente rason, pero un solo dolor pa tur esnan cu ta stima nan y a keda atras. Un avion cu a bin abou dor di bomnan den un conflicto di ken tin derecho riba cua pida tera. Un buelo cu no tin nada di hasi cu e conflicto aki a bin abou, hunto cu e pasaheronan y nan pertenencianan. Un campesino a discribi loke e la mira asina aki: ‘Tabata jobe pidanan di e avion, pero tambe hende for di shelo. Tin ora parti di hende, un brasa, un pia, un organo tabata keda pega den e matanan of riba e veldnan. Tabata hororoso pa wak.’ Con mas cruel nos por experencia e final di un buelo cu a cuminsa jen di alegria y expectativa!

Un hal jen di sentimento y recuerdo cu ta trese cada pasahero cerca di bo. Pero loke mas a impreshona mi tabata e cantidad di peluche, poesia  y pensamentonan dedica na e muchanan riba e buelo. E dolor di e perdida di e hende stima expresa den asina tanto forma, unda rasa, pensamento y religionnan ta topa otro den harmonia ta toca curason di cada hende canando riba e flur di e espacio. Unda nos tur a laga nos sentimento y lagrima cay, sin berguensa di ken ta wak.

‘Uni den un solo dolor,’ esaki e memorial aki ta hasi cu hende. Esaki ta loke e drama aki di MH17 a hasi cu mundo tambe. Hulandesnan conoci como hendenan analitico a mustra con un dolor mutuo ta saca e parti di emocion di cada ser humano. Y nan a honra cada pasahero cu a bin bek den un forma respetuoso, ehemplar y uni.

Un tristesa grandi cu a uni un y mas nacion. Tambe un momento pa para keto cu tur dia tin hendenan inocente cu ta muri den gueranan pa otro pida tera. Cada dia na un forma mas cruel y mas violento.

E ora e vision di un mundo di amor y harmonia ta lanta semper den mi curason y mente di un sonjado. Ora dolornan asina grandi uni nos como hende, nos por usa e sentimento aki pa busca pa nos mes, unda nos por contribui na un mundo cu mas pas?

Nos por bay bek na un mundo sin violencia?

Y mi sa cu tin mas manera mi, cu por los di e realidad den mundo unda mas y mas parse cu e ley di selva ta reina. Un realidad unda finalmente nos tur ta perde. Y hunto cu nos, nos yiunan y nan peluchenan cu ta duna nan e sentido di calor y proteccion.

Kico ta e mundo cu abo kier laga atras?

 

Ingrid Werleman, augustus 8, 2014

 

E buskeda pa un mundo inocente cu casi ya no ta existi.

e mucha cu ta e guardian di nos consenshi

Barbie, simbolo di inocencia cu a cambia
Barbie, simbolo di inocencia cu a cambia?

‘Nos no a hereda e Mundo aki di nos ancestronan. Nos a fi’e di nos Jiunan.’  ~ Proverbio Indjan

Nos por mira nan wowonan chikito spanta ora nos mira noticia di guera, na television y den corant. Y wak bon, hopi biaha un mucha lo busca su peluche pa bay cu n’e. Ora e ta bay drumi, sali, biaha y si, te hasta ora e ta huy di guera of di violencia. ‘Stranjo, no?’, un adulto lo pensa. No, pasobra te hasta den un mundo marca pa violencia, muchanan semper lo sigi hunga tur caminda.

Den e drama di e avion di Malaysia Airlines e potretnan cu mas a toca e curason di hende ta esunnan di e buki di un mucha cu tabata abordo, e peluchonan y pa no lubida e potret di e soldad cu e macaco.

No ta stranjo, pasobra maske nos no ta realisa, majoria sentimento di dolor y alegria den nos bida tin nan rais den nos anjanan di mucha chikito. E potret di e mucha y su pelucho un caminda den nos memoria ta hiba nos bek na e mucha den nos mes y un mundo inocente cu casi ya no ta existi.

Y esaki podise a bira pio cu e popularidad di e social media y e libertad di expreshon cu facilmente por transforma den libertinaje di expreshonnan emocional.  Ora mi  wak riba Facebook, mi ta haja e impreshon cu tin hopi hende a bira experto den tur materia. Ta parse cu hende ta competi pa ken tin rason of E berdad, lubidando cu E Berdad ta haja un cara diferente den cada opinion personal. Ora mi sinti  cu hende ta competi pa ken ta haja mas atencion, esaki  ta pone mi  bira keto di paden, pasobra mi no kier ta den e ratrace ey. Mi ta sinti cu cambio den e forma cu nos ta wak bida lo bin solamente ora nos por jega na e puresa den nos curason. Anto aki e criaturanan chikito den mundo y cu nos tambe un dia tabata, ta hunga un rol atrobe.  Solamente mirando bida for di e wowonan di un mucha, nos por bay bek na e estado di conciencia cu ta puro y no por ser cumpra ni corumpi. Y te na e momento aki, nos ta cla y prepara pa hasi nos trabou como adulto.

Mi stima bida y mi lo kier laga un mundo pa mi yiunan y mi nietonan atras cu ta miho cu loke mi a haja. Y mi sa cu den curason di cada ser humano tin e deseo di ta felis y hasi otro felis. Lastima cu materialismo y hamber pa poder  a cambia hopi  hende nan prioridadnan.

Ami semper  lo kier mantene mi vishon di nos mundo como un Shangri La of Utopia, pasobra por. E ta rekeri conciencia y e lidernan adecuado cu no tin prijs riba nan cabes. Pa mi e ta bay pa hende por biba den respet pa otro y pa tin lugar pa cada hende. Y e simbolo ta e mucha cu ta e guardian di nos consenshi.

Ingrid Werleman, juli 2014

 

Nos cultura  di silencio

Poco poco mi ta sak bay den e mundo di sonjo…
Yen di pura mi mal sonjonan ta sali for di mi subconciencia…

e futuro den bo man
e futuro den bo man

Dushi asina e biento pasat ta zoya mi y manda mi leu…

Relaja den mi hamaca den cunucu…

Poco poco mi ta sak bay den e mundo di sonjo…

Yen di pura mi mal sonjonan ta sali for di mi subconciencia…

 Nan ta manifesta nan mes manera mannan cu kier choca mi…

 Mi kier grita, pero mi no tin stem…

 Mi  espiritu ta protesta…

Mescos cu bo espiritu, Aruba chiquito…bo alma ta sclama…

Mi no kier mas…mi no por mas…

Pero…mi no mag di papia…y abo tampoco…

Ansha…miedo di represaya…restonan colonial…

No ta importa ki bo sa, pero ken bo conoce…

Nan ta papia jen di cos riba mi, pero nan no ta bisa ami nada…

Cultura di silencio…

Diripente…silencio mortal…

Lanta mi for di sonjo…

Pura, pura lihe…

Mi wowonan ta habri atrobe…

E solo ta sali…

Mi mal sonjonan…

Nan ta smelt bay…

E solo ta sali…

E solo ta sali…

E solo ta sali…

Ingrid Werleman 2009

E Tata ideal

Felis dia di tata na tur cu di un of otro forma ta cumpli cu e rol di tata

Tata y yiu
Tata y yiu

E Tata ideal, un bon ehempel, un inspiracion, un fuente di confiansa, un brasa, un schouder pa bo yiu jora su pena, un hari pa bo comparti, un conseho cu su yiu por scucha, un fuente di confiansa.

Tempo cu tata y yiu por comparti tin ora ta haja nan balor atraves di tempo cu mas experencia y sabiduria.

E tata ideal ta haja bida cada biaha cu un yiu nace. Cu e bida nobo ta nace y crese sonjonan nobo, speransa nobo. Pero tambe retonan nobo.

E retonan, juist. Nan ta esunnan cu cada bes por pone un capa scur mei mei di e tata y su sonjonan. Situacionnan cu ta aparece y cu como hende bo no ta tene cuenta cu n’e. Tin hende cu ta enfrenta nan y busca un otro caminda pa jega na e mesun resultado desea. Tin otro hende cu ta busca alivio pa nan retonan den cosnan cu ta aleha nan juist di e yiu cu tanto nan a stima. Un amor cu ta bay bek te e momento cu nan a topa otro pa prome biaha. Esaki ta ora e yiu a dal su prome grito di bida.

Bida no semper ta cumpli cu nos sonjo y speransanan. Pero ta e persona su escogencia pa mantene su mes na su ideal, promesa y compromisonan. Retonan no t’ey pa hasi bida imposibel. Nan t’ey juist pa nos desaroya nos talentonan y no laga un di e responsabilidadnan mas grandi den bida cay.

Awe ta dia di tata. Tum’e como un dia pa haja bunita regalo y cosnan tierno traha na scol. Tum’e tambe como un dia pa reflecciona riba kico ‘ser tata’ pa bo ta ensera.

Pasenshi, amor, compashon, empatia, pordona, compronde, madures, tempo comparti. Podise esey ta e esencia di e tata ideal?

Felis dia di tata na tur cu di un of otro forma ta cumpli cu e rol di tata.

 

Cosnan leuk pa traha cu bo yiu pa ‘Dia di Mama Tera’.

No pensa si mi ta tira e cup di plastic ey den lama no ta hasi nada, ta un so e ta. Imagina bo cuanto hende ta pensa mescos cu bo!

e futuro den bo man
e futuro den bo man

E futuro den bo man!

Tur dia mester ta ‘Dia di Mama Tera’, pasobra ta un planeta so nos tin te awo. Ora mi dal un niester duro na Aruba e por afecta e halanan di barbuleta cu ta saliendo di su cocoon? Ken sa con entreconecta bo ta cu net e barbuleta ey!

Importante den e reto pa laga un mundo atras unda nos yiunan y nan yiunan por tin un bon calidad di bida ta den nos man. Loke bo ta hasi of laga di hasi ta afecta bida den tur forma, grandi of chikito. No pensa si mi ta tira e cup di plastic ey den lama no ta hasi nada, ta un so e ta. Imagina bo cuanto hende ta pensa mescos cu bo!

Awe 2 link riba e website fabuloso cu asina tanto projecto creativo, www.pinterest.com

Gosa trahando den tera awe cu bo yiunan, susha bo man y sinti e tera, lab’e bek y traha cos leuk cu bo famia. Felis dia di…TERA!

http://www.pinterest.com/search/pins/?q=earth%20day%20art

http://www.tipjunkie.com/post/activities-for-earth-day/

Tempo di ayera

Bay suave, mi yiu. Bida tin hopi ainda pa biba

tempo di ayera
tempo di ayera

Tempo di ayera

 Tin ora mi tin hopi gana di bolbe den e tempo

 Unda bida tabata hopi mas facil

 Mas trankilo

 Menos complica

 Bay suave, ruman

 Bida tin hopi faceta

 Hopi kronkel

 Hopi beyesa

 Hopi bunitesa

 Hopi di nos cada un

 Cu hunto ta forma

 E net di existencia

Bay suave

 Mi yiu

Bida tin hopi ainda

Pa biba

~ ingrid werleman, 2014

E morto di un hoben studiante y violencia cu ta jama mas violencia.

Mi no kier perde speransa den mi Aruba, dushi Tera, e isla cu a mira mi nace. E isla cu a inspirami pa pensa cu un dia nos por TA e ehempel di ‘un isla felis’.

media internacional

Un hoben Canades, studiante di medicina na Aruba ta sali pa gosa y ta haja su morto a base di un discushon y golpi dor di e security di un nightclub. Na Aruba, mi dushi Tera. Un ehempel mas di violencia cu ta birando normal riba nos isla chikito? Kico nos lo conclui si nos analisa e bida nocturno riba nos isla? Nos ta tende e mesun tipo di reaccionnan ora algo similar pasa. ‘Hopi erg’. ‘Esaki no por’. ‘Castigo pisa mester cay’. Tur esaki, sin investiga si na nos isla chikito podise tin demasiado libertinaje den bida nocturno. Nos kier imita paisnan grandi sin mira si nos tin e infrastructura, mentalidad, regulacion, disciplina y etica di trabou necesario. Poder ta un cos peligroso ora e no ta sostene pa norma, balornan y reglanan cu ta pone tambe limitacionnan con leu un hende por jega cu su autoridad. Cu e cosnan aki ta pasa den paisnan grandi tambe? Sigur! E ora nos por puntra nos mes ‘unda nos kier bay cu nos progreso na Aruba?’. Puntra nos mes ‘kico nos ta considera normal’, ‘ki actitudnan nos ta dispuesto pa acepta y kico no’.  ‘Con hopi nos kier inverti den training di comunicacion y enteraccion humano (people skills) di e hendenan cu nos ta tuma na trabou.

E nivel di servicio na Aruba no semper ta cuadra cu e imagen cu nos tin den exterior. E amabilidad y cariñosidad di e hendenan cu ta brinda servicio hopi biaha no ta esun cu a hasi Aruba famoso. Cheap labor, falta di training y crisis mundial sigur ta hunga un rol. Tur esaki lo keda mescos si nos no cuminsa pensa na un nivel mas cosmopolitano, pero manteniendo e karakter local.  Un nivel cu por a evita e caso lamentable aki. Podise ta bon pa nos pensa cu excesonan di violencia lo por stop ora hendenan ta haja mas satisfaccion den nan trabou.

Ta mas sabi pa nos stimula un actitud cu nos t’ey pa sirbi otro, pa ta cordial cu otro. Ta sabi tambe pa sa mas di e poder di pensamento,  cu ta sinja nos cu cos bon lo atrae mas cos bon.  Nos lo no stop violencia cu un actitud di mas rigides. E hendenan cu tin poder, con chikito cu e por ta, lo tuma poder den nan man ora nan ta haja esaki necesario. Esaki ta e ley di selva, e instinto humano ora un sociedad no a sinja su hendenan pa biba segun balornan humano eleva. ‘No reaciona, pero entermedia pa situacionnan no escala’.  Imagina bo un sociedad unda ta incentiva y duna ehempelnan noble.  Unda ta educa y guia e hende pa e bira na prome lugar un bon ser humano. ‘Trata cada hende, manera abo kier ser trata’. ‘Imagina bo cu e tabata bo yiu, con bo lo a sinti?’. Esaki ta empatia of afinidad cu bo prohimo. Mi no kier perde speransa den mi Aruba, dushi Tera, e isla cu a mira mi nace. E isla cu a inspirami pa pensa cu un dia nos por TA e ehempel di ‘un isla felis’.

Ingrid Werleman, www.comprondiendobida.com

 

Un historia di AMOR.

“Tempu?’ “pero dikon Tempu a yudami?” Konosimentu a smail i ku un sabiduria di otro mundu, a kontestá: “Solamente Tempu ta kapas pa komprondé e grandesa di AMOR”.
Happy Valentine’s day na tur mi amiga(u)nan di FB. i kòrda….NO TIN BALOR MAS GRANDI KU AMOR.

Laga Amor Reina den bo Curason!
Laga Amor Reina den bo Curason!

Hopi tempu pasá, tabatin un isla kaminda tur e sentimentunan tabata biba huntu: Felisidat, Tristesa Konosimentu huntu ku tur e sobrá emoshonnan, inkluyendo AMOR.

Un dia a drenta un anunsio ku e isla ta bai sink. Tur e sentimentunan a drecha nan boto i kuminsa bandoná e isla.

AMOR a perseverá te na e último momento.
Ora e isla tabata kasi sink, Amor a disidi pa pidi yudansa. Rikesa tabata pasando banda di Amor den un boto masha grandi. Amor a puntr’é: “Rikesa, bo por hibami huntu kubo den bo boto.?”
Rikesa a drai kontest’é: “NO, mi no por. Mi tin muchu oro i plata den mi boto. Mi no tin lugá pabo.

Amor a disidí di puntra Vanidat ku tambe ta pasando ei banda den un yate masha bunita. “Vanidat, please yudami”!!!. Vanidat a kontestá: “ NO, NO, mi’n por yudabo. Ademas bo ta tur muhá i kisas bo por daña mi boto.

Amor a drai puntra Tristesa ku tambe tabata djis ei banda. “Tristesa lagami bai kubo.”
Ai Amor… mi t’asina tristu ku mi ta preferá di ta mi so awo’ki.
Alegria tambe a pasa banda di Amor, pero e tabata asina kontentu ku ni sikiera e no a tende ora Amor a yam’é.

Diripente Amor a skucha un bos di un bieu ku a bisa: “Ban Amor, mi ta hibabo.
Amor a sinti su mes bendishoná i asina kontentu ku hasta e a lubida di puntra e bieu su nòmber.
Ora nan a yega na tera firme, Bieu sin para ketu, a sigui su kaminda. Amor ku a realisá kuantu e debe e Bieu, a puntra Konosimentu, (un otro bieu),: “Akaso abo sa ta ken a yudami?” Konosimentu a kontestá; “Ta Tempu a yudabo.”

“Tempu?’ “pero dikon Tempu a yudami?” Konosimentu a smail i ku un sabiduria di otro mundu, a kontestá: “Solamente Tempu ta kapas pa komprondé e grandesa di AMOR”.

Happy Valentine’s day na tur mi amiga(u)nan di FB. i kòrda….NO TIN BALOR MAS GRANDI KU AMOR.

Mihó bo bida den un tènt kanti laman ku esun ku bo stima,…en bes di biba den un mashon bo so, ku bo so.

Disfruta bi boso dia awe ku hopi AMOR.

Cu danki na Robert Coffie, Curacao

Robert Coffie, motivational speaker
Robert Coffie, motivational speaker
Laga Amor Reina den bo Curason!

Escogencianan den bida…

scoge no semper ta facil
cua direccion mi kier bay di berdad?

Tur momento den bida ta un momento di escogencia. Mi ta corda cu na un momento cu mi mester a tuma un decision  determinante, un amigo a bisa mi algo cu semper a keda graba den mi mente.

Esta: ‘Corda cu tur loke un otro hende hasi bo, ta abo mes ta permiti pa sosode’. Pasobra como un ser humano bo tin e libertad pa scoge con pa reaciona riba cualkier asunto. Si un hende bisa bo un palabra pisa bo por scoge pa rabia of pa keda den bo propio balor sin sinti ningun ofensa. Y aki a cuminsa un proceso largo pa los mi mes di situacionnan indesea den mi bida.

Esaki ta momentonan cu nos tur ta haja nos mes aden den bida. Y nos tin cu scoge. Hopi biaha nos ta scoge sin pensa profundo riba e cosnan di balor di berdad. Kico e consecuencia di loke mi ta scoge ta pa mi mes, pa mi famia y mi pais? Kico e consecuancia lo ta aki 5, 10 of 20 anja? Bay paden un rato y reflecciona riba kico ta bo norma y balornan. Y laga esakinan ta e guia den loke bo ta scoge cada momento.

Bo por cambia bo mes dor di ta mas critico y observativo cu bo mes. Tambe pa decisionnan cu ta regarda bo famia y henter un comunidad. Gran parti di Mundo ta den un crisis di norma y balornan.  Tin ora mi ta puntra mi mes si nos tin un les di sinja di e situacion aki.

Nos cada un por cuminsa hasi e diferencia….AWOR… ora nos scoge pa cosnan cu ta cuadra cu nos norma y balornan di mas halto den bida…

Bo a pensa di berdad, berdad kico eseynan ta?!….