Control di media riba bo mente

Nos ta biba den un periodo unda media ta determina pa gran parti kico nos ta pensa y sinti.
No ta pornada ta bisa cu Media ta e di cuater poder den un pais.
Si nos mester kere Facebook como e media cu tin un di e podernan mas grandi di mundo, nos tin cu kere cu majoria hende cu ta pone mensajenan ta biba den un mundo paradisico.
Toch cada un di e personanan aki probablemente tin nan preocupacion, dolor, problema y retonan den bida.
Pero nos no ta pone esey, pasobra nos no kier pa otro sa. Of nos no ta haja cu esey ta pas. Of nos no sa con pa bis’e.

Pesey awe mi kier bay bek na un buki chikito cu mi a cumpra pa mi nietonan “e Prins Chikito’.
Un buki jena cu sabiduria simpel pa chikito y grandi.

Sabiduria di e prins chikito
Sabiduria di e prins chikito

E prins ta bisa “Solamente cu bo curason bo por mira bon. E esencial ta invisible pa e wowonan.”

Les’e y pensa un rato pa bo mes “kico e ta bisa mi”? Awor usa bo curason pa mira y scucha y dicidi. Con abo kier pa bo bida ta e fin di siman aki? Kico ta e cosnan di balor pa bo, bo famia, bo pais y bo mundo? Den kico bo por hasi un diferencia? Y mas importante, no kere tur loke bo ta lesa, scucha y wak den media. Usa bo inteligencia Divino cu nos cada un ta pose’e.

Y awo Tribi y Actua! Bon fruta ta bin solamente si nos ta cuida y stima e mata.
Pasa felis fin di siman.

Ingrid Werleman, pa www.comprondiendobida.com

“Droga no ta cura e herida, e ta tapa e dolor.” Dimitri Halley

“Droga no ta cura e herida, e ta tapa e dolor.” Dimitri Halley

droga y dolor
droga y dolor

Den e programa pa hoben y su famia ‘Camp 13’, e psicologo Dimitri Halley a duna un splicashon di depreshon durante e periodo di pubertijd. Tambe e la splica e esencia di e etapa di adolesencia y pakico e etapa aki ta asina dificil pa e hoben. E ta bisa cu den e periodo aki ta importante pa e major sinja pa duna e hoben espacio pa descubri y desaroja su mes personalidad. Pakico un hoben ta experimenta cu droga y alcohol ta bin hopi biaha dor di e periodo di cambio cu e ta pasa aden. Esaki por trese stress y depreshon cu ne. Y refleho riba e dolornan di e ninjes di e hoben. Aki e la hasi e expreshon cu hopi biaha nos no ta tene cuenta cu ne, esta “droga no ta cura e herida, e ta tapa e dolor.” Tambe Dimitri a bay mas profundo riba e asina jama midlife crisis, cu e ta un ripiticion di e pubertijd cu no a worde completa. Di parti di Comprondiendo Bida nos ta recomenda tur hoben y nan famia cu no a wak e programa pa puntra Tele Aruba ki dia tin ripiticion y asina informa nan mes con pa sostene e hoben cu ta pasando den su pubertijd.

Buscando e lus

buscando e lus
buscando e lus

Tempo cu mi tabata un mucha chikitin

Mi tabata hasi mi mes preguntanan di bida

Sinta bou di un mata di watapana

Mi tabata puntra mi mes dicon tin hende rico y hende pober

Dicon hende ta bebe burachi y bira violento

Awo como adulto

Mi ta puntra mi mes e mesun preguntanan

Dicon nos mundo tin asina tanto violencia

Pakico asina hopi inhusticia

Y inocentenan cu ta muri den gueranan y na man di droga

Y toch mi ta sigi busca e lus

Mi ta scoge pa busca e balor di tur dia

Pasobra segun mi e lus den nos bida

Ta e unico speransa

Pa humanidad por sigi existi.

~ Ingrid werleman pa www.comprondiendobida.com

Pensa otro y inspira bo yiu pa mira bunitesa den bida

Bo yiu tin derecho di crea su mesun sonjonan. Su caminda di bida. Wak su talento y interes. Gui’e y apoy’e.

sinja bo yiu desaroja su talento
sinja bo yiu desaroja su talento

 

Como ser humano nos tin e tendencia di keda pega den nos mal experencianan di bida.

Nos tin tambe e tendencia di pasa e actitud aki pa nos yiunan.

Aki nos ta crea un circulo vicioso cu ta pasa di generacion pa generacion.

Cuanto biaha abo a bisa of tende e siguiente expreshon?

‘Wak kico e mes a pasa aden y toch e la drei hasi mescos!’

Pensa otro y inspira bo yiu pa mira bunitesa den bida.

Inspir’e, dun’e di bo tempo y amor .

Dun’e conseho, pero no pasa bo miedonan p’e.

E tin derecho di crea su mesun sonjonan.

Su caminda di bida.

Wak su talento y interes.

Gui’e, apoy’e.

Ta e miho modelo p’e.

Si, bo por!

 

Ingrid Werleman pa www.comprondiendobida.com

Kada mucha tin su nochi

E poesianan di Karen D. Russel de Corrales ta manera un brisa suave di mainta. Nan ta bisa berdadnan grandi cu un suavidad cu ta transforma.

Karen D. Russel
Karen D. Russel de Corrales 

Den e nochi di deskanso, un mucha ta drumi

ta soña soño bunita di hubentut

yen di speransa di rikesa i salú

Den e nochi di tristesa un otro mucha ta pensando

Ta sintié será den trampa di skuridat

sin su preguntanan wordu kontestá dor di soledat

Den e nochi di flakesa un stoma ta gruña

e mucha ei na otro banda di nos mundu

No por drumi debi na hamber profundo

Den su anochi di desesperashon, no ta su stoma so:

e mucha ta hambrá tambe pa pas

pa inosensia, pa edukashon y pa amor den su kas

Den e nochi di speransa, mara nos mucha por tin fe;

ku no tin awe nochi so, i ku su preguntanan

tur lo wòrdu kontestá ora lus sali mañan

1994 Karen D. Russel de Corrales

http://www.kdrdecorrales.com/

MH17 y e dianan cu mundo a para keto den dolor mutuo.

E dolor di e perdida di e hende stima expresa den asina tanto forma, unda rasa, pensamento y religionnan ta topa otro den harmonia

In memoriam MH 17 - Schiphol
In memoriam victimanan di vuelo MH 17 na Schiphol

Durante un bishita na Schiphol e siman aki, mi a bishita e hal unda ta recorda e victimanan di e avion MH17 di Malaysia Airlines. Pasaheronan cada un cu nan destinacion y motibo diferente pa ta riba e buelo ey. Alegria pa bay cu vakantie of pa bishita famia of conoci, reto nobo of bay un conferencia. Diferente rason, pero un solo dolor pa tur esnan cu ta stima nan y a keda atras. Un avion cu a bin abou dor di bomnan den un conflicto di ken tin derecho riba cua pida tera. Un buelo cu no tin nada di hasi cu e conflicto aki a bin abou, hunto cu e pasaheronan y nan pertenencianan. Un campesino a discribi loke e la mira asina aki: ‘Tabata jobe pidanan di e avion, pero tambe hende for di shelo. Tin ora parti di hende, un brasa, un pia, un organo tabata keda pega den e matanan of riba e veldnan. Tabata hororoso pa wak.’ Con mas cruel nos por experencia e final di un buelo cu a cuminsa jen di alegria y expectativa!

Un hal jen di sentimento y recuerdo cu ta trese cada pasahero cerca di bo. Pero loke mas a impreshona mi tabata e cantidad di peluche, poesia  y pensamentonan dedica na e muchanan riba e buelo. E dolor di e perdida di e hende stima expresa den asina tanto forma, unda rasa, pensamento y religionnan ta topa otro den harmonia ta toca curason di cada hende canando riba e flur di e espacio. Unda nos tur a laga nos sentimento y lagrima cay, sin berguensa di ken ta wak.

‘Uni den un solo dolor,’ esaki e memorial aki ta hasi cu hende. Esaki ta loke e drama aki di MH17 a hasi cu mundo tambe. Hulandesnan conoci como hendenan analitico a mustra con un dolor mutuo ta saca e parti di emocion di cada ser humano. Y nan a honra cada pasahero cu a bin bek den un forma respetuoso, ehemplar y uni.

Un tristesa grandi cu a uni un y mas nacion. Tambe un momento pa para keto cu tur dia tin hendenan inocente cu ta muri den gueranan pa otro pida tera. Cada dia na un forma mas cruel y mas violento.

E ora e vision di un mundo di amor y harmonia ta lanta semper den mi curason y mente di un sonjado. Ora dolornan asina grandi uni nos como hende, nos por usa e sentimento aki pa busca pa nos mes, unda nos por contribui na un mundo cu mas pas?

Nos por bay bek na un mundo sin violencia?

Y mi sa cu tin mas manera mi, cu por los di e realidad den mundo unda mas y mas parse cu e ley di selva ta reina. Un realidad unda finalmente nos tur ta perde. Y hunto cu nos, nos yiunan y nan peluchenan cu ta duna nan e sentido di calor y proteccion.

Kico ta e mundo cu abo kier laga atras?

 

Ingrid Werleman, augustus 8, 2014

 

Un bunita amanece

un bunita amanece
un bunita amanece

Comienso di cada dia…

Cada fase den bida tin su bunitesa.

Mi ta mira shelo cu su nubianan y su bunitesa

Mi ta realisa cu cada rosea cu mi hala, mi ta inhala bida.

Mi ta inhala un dia nobo, un oportunidad nobo.

Un ‘ami’ nobo.

Mi no tin tristesa mas pa nada cu a pasa.
E experencia a bay den universo
Y ami a keda pa scoge
e rumbo cu ami kier
pa hiba y biba mi bida.
Un rumbo jena cu amor y cosnan bon.
Pasobra mi merece
Como yiu di Creacion.

Ingrid Werleman. www.comprondiendoboda.com

E buskeda pa un mundo inocente cu casi ya no ta existi.

e mucha cu ta e guardian di nos consenshi

Barbie, simbolo di inocencia cu a cambia
Barbie, simbolo di inocencia cu a cambia?

‘Nos no a hereda e Mundo aki di nos ancestronan. Nos a fi’e di nos Jiunan.’  ~ Proverbio Indjan

Nos por mira nan wowonan chikito spanta ora nos mira noticia di guera, na television y den corant. Y wak bon, hopi biaha un mucha lo busca su peluche pa bay cu n’e. Ora e ta bay drumi, sali, biaha y si, te hasta ora e ta huy di guera of di violencia. ‘Stranjo, no?’, un adulto lo pensa. No, pasobra te hasta den un mundo marca pa violencia, muchanan semper lo sigi hunga tur caminda.

Den e drama di e avion di Malaysia Airlines e potretnan cu mas a toca e curason di hende ta esunnan di e buki di un mucha cu tabata abordo, e peluchonan y pa no lubida e potret di e soldad cu e macaco.

No ta stranjo, pasobra maske nos no ta realisa, majoria sentimento di dolor y alegria den nos bida tin nan rais den nos anjanan di mucha chikito. E potret di e mucha y su pelucho un caminda den nos memoria ta hiba nos bek na e mucha den nos mes y un mundo inocente cu casi ya no ta existi.

Y esaki podise a bira pio cu e popularidad di e social media y e libertad di expreshon cu facilmente por transforma den libertinaje di expreshonnan emocional.  Ora mi  wak riba Facebook, mi ta haja e impreshon cu tin hopi hende a bira experto den tur materia. Ta parse cu hende ta competi pa ken tin rason of E berdad, lubidando cu E Berdad ta haja un cara diferente den cada opinion personal. Ora mi sinti  cu hende ta competi pa ken ta haja mas atencion, esaki  ta pone mi  bira keto di paden, pasobra mi no kier ta den e ratrace ey. Mi ta sinti cu cambio den e forma cu nos ta wak bida lo bin solamente ora nos por jega na e puresa den nos curason. Anto aki e criaturanan chikito den mundo y cu nos tambe un dia tabata, ta hunga un rol atrobe.  Solamente mirando bida for di e wowonan di un mucha, nos por bay bek na e estado di conciencia cu ta puro y no por ser cumpra ni corumpi. Y te na e momento aki, nos ta cla y prepara pa hasi nos trabou como adulto.

Mi stima bida y mi lo kier laga un mundo pa mi yiunan y mi nietonan atras cu ta miho cu loke mi a haja. Y mi sa cu den curason di cada ser humano tin e deseo di ta felis y hasi otro felis. Lastima cu materialismo y hamber pa poder  a cambia hopi  hende nan prioridadnan.

Ami semper  lo kier mantene mi vishon di nos mundo como un Shangri La of Utopia, pasobra por. E ta rekeri conciencia y e lidernan adecuado cu no tin prijs riba nan cabes. Pa mi e ta bay pa hende por biba den respet pa otro y pa tin lugar pa cada hende. Y e simbolo ta e mucha cu ta e guardian di nos consenshi.

Ingrid Werleman, juli 2014

 

Nos cultura  di silencio

Poco poco mi ta sak bay den e mundo di sonjo…
Yen di pura mi mal sonjonan ta sali for di mi subconciencia…

e futuro den bo man
e futuro den bo man

Dushi asina e biento pasat ta zoya mi y manda mi leu…

Relaja den mi hamaca den cunucu…

Poco poco mi ta sak bay den e mundo di sonjo…

Yen di pura mi mal sonjonan ta sali for di mi subconciencia…

 Nan ta manifesta nan mes manera mannan cu kier choca mi…

 Mi kier grita, pero mi no tin stem…

 Mi  espiritu ta protesta…

Mescos cu bo espiritu, Aruba chiquito…bo alma ta sclama…

Mi no kier mas…mi no por mas…

Pero…mi no mag di papia…y abo tampoco…

Ansha…miedo di represaya…restonan colonial…

No ta importa ki bo sa, pero ken bo conoce…

Nan ta papia jen di cos riba mi, pero nan no ta bisa ami nada…

Cultura di silencio…

Diripente…silencio mortal…

Lanta mi for di sonjo…

Pura, pura lihe…

Mi wowonan ta habri atrobe…

E solo ta sali…

Mi mal sonjonan…

Nan ta smelt bay…

E solo ta sali…

E solo ta sali…

E solo ta sali…

Ingrid Werleman 2009

Sende un bela awe y bisa ‘danki’.

Tin asina hopi cos pa nos ta agradecido y toch nos ta lubida hopi biaha den nos rush di bida.

sende un bela y bisa danki
sende un bela y bisa danki

Tin ora ta bunita pa nos djis hasi algo espontaneo. Los di tur ritual y tur reglanan di bida, hasi algo cu ta sali di bo curason. Awe mi a topa e potret aki riba Facebook y ela capta mi atencion. Pakico no, djis sende un bela awe. Dedic’e na e prome hende of causa cu bin den bo mente. E por ta algo leuk, manera ‘danki pa un famia cu a gradua of a bay over’. ‘Danki pa tin hendenan rond cu ta stima mi’, ‘Danki pa mi pan di cada dia’, ‘Danki pa e alegria den mi bida’. Of tambe pa sosten di un hende cu tin mester of pa bo mes. Of pa recorda cu un hende cu no ta cu bo mas. Of pa bo pais Aruba. Pa inspiracion.

Bo a mira den un rato cu tin asina hopi motibo pa sende un bela!

Abo ta sende un bela awe?

Of awe y majan y otro majan… Tin asina hopi cos pa nos ta agradecido y toch nos ta lubida hopi biaha den nos rush di bida. Keda keto un rato. Stttt. Scucha e bos di bo curason.

Ingrid Werleman